De kracht van samen muziek maken
Samen muziek maken is meer dan een leuke activiteit. Het is een krachtig sociaal medicijn. Voor mensen met een verstandelijke beperking blijkt het een unieke manier om verbinding te voelen, zelfvertrouwen op te bouwen en letterlijk gehoord te worden.
Nieuw onderzoek laat zien dat muziek een helende werking heeft en kan bijdragen aan het bestrijden van eenzaamheid en het bevorderen van mentale én lichamelijke gezondheid.
Met ABCDate duiken we in de sociale en persoonlijke impact van samen musiceren, met name voor mensen met een licht tot matige verstandelijke beperking. Twee onderzoeken vormen hiervoor de basis: de evaluatie van het project ABCDate Bandcoaching en het onderzoek Onbeperkt Musiceren naar gemengde muziekgroepen.
Muziek als universele taal
Muziek raakt het brein, het hart en de zintuigen. Het maakt emoties los, geeft structuur aan chaos, en biedt een uitlaatklep voor wie moeilijk met woorden communiceert. Daarom is muziek bij uitstek geschikt om mensen met een verstandelijke beperking op een laagdrempelige manier met elkaar te verbinden.
Tijdens het project ABCDate Bandcoaching vormden deelnemers met een verstandelijke beperking samen met bandcoaches een pop- of rockband. Al in één middag ontstond er magie: wat begon met afwachtendheid en spanning eindigde in gezamenlijke optredens vol energie, interactie en trots.
Wat levert het op?
Uit de onderzoeken blijkt dat samen muziek maken leidt tot:
Meer sociale verbinding
Deelnemers maken nieuwe vrienden, leren samenwerken en voelen zich onderdeel van een groep. Muziek verlaagt drempels en stimuleert interactie, ook bij mensen die normaal terughoudend zijn. De bandcoaching van ABCDate laat zien dat deelnemers elkaar helpen, complimenten geven en grapjes maken – allemaal signalen van sociale verbondenheid.
Minder eenzaamheid
Eenzaamheid komt twee keer zo vaak voor bij mensen met een verstandelijke beperking als bij de algemene bevolking. Muziek biedt een veilige, vrolijke omgeving om contact te maken. Juist het gezamenlijk repeteren en optreden breekt het isolement en biedt een ervaring van "wij horen bij elkaar".
Meer zelfvertrouwen
Deelnemers leren iets nieuws, krijgen applaus en ontdekken hun talent. Ze krijgen een podium, letterlijk en figuurlijk. Dit heeft directe invloed op hun zelfbeeld. Eén deelnemer gaf aan dat hij eerder nooit durfde te zingen, maar na het optreden zei: "Ik zou het zo weer doen".
Verbeterde gezondheid
Muziek luisteren en maken heeft bewezen effecten op de lichamelijke en mentale gezondheid. Het vermindert stress, verhoogt het geluksgevoel en stimuleert cognitieve processen zoals geheugen en concentratie.
Gelijkwaardig en inclusief
Een belangrijk uitgangspunt van beide onderzoeken is gelijkwaardigheid. Mensen met een verstandelijke beperking willen niet betutteld worden, maar als volwaardig muzikant meedoen. Dat lukt als de opzet inclusief is: iedereen doet mee, ieders inbreng telt, en fouten maken mag. Muziek wordt dan een universele taal waarin verschillen vervagen.
Muziek als brug
Muziek blijkt een krachtig middel om bruggen te slaan, tussen mensen met en zonder beperking, tussen zorg en cultuur, tussen binnen en buiten. In het onderzoek Onbeperkt Musiceren werkten mensen met en zonder verstandelijke beperking acht weken samen in één muziekproject. De uitkomst? Meer begrip, meer samenwerking, en vriendschappen die de repetitieruimte overstegen.
Wat kunnen zorgorganisaties, gemeenten en fondsen hiermee?
De resultaten zijn te mooi om te negeren. Muziekprojecten als deze zijn relatief goedkoop, laagdrempelig en leveren aantoonbare maatschappelijke waarde op: minder eenzaamheid, betere gezondheid, meer inclusie. Bovendien sluiten ze naadloos aan bij doelen uit de Wmo en het VN-verdrag Handicap.
Muziek maakt ons minder eenzaam
De slogan van ABCDate Bandcoaching is: "Muziek maakt mensen minder eenzaam." En dat is geen loze kreet. Deelnemers voelden zich na één middag al meer verbonden. De impact van een paar sessies was zichtbaar en voelbaar. Dat is precies waarom muziekprojecten zoals deze geen luxe zijn, maar een noodzaak.
